Inleiding
Goede morgen beste mensen, het is vandaag maandag 28 juli 2025. Op basis van de afwezigheidsmeldingen die ik krijg blijkt dat er heel wat collega’s van een vakantie genieten, geniet ervan. Maar ik ga stug door met het verzenden van mijn ‘kennisparels’. Ik begin echter met een zonnig liedje: https://www.youtube.com/watch?v=B_diAWMf0RE&list=RDktI1iAqXxuc&index=3 The Golden Earing(s) uit hun begintijd. Maar nu naar de ‘kennisparel’ van vandaag.
Die ‘kennisparel’ heeft de integrerende titel ‘liefde als lokaas’ , in vakterminologie ’romance fraud´. Oftewel het (online) bedriegen van slachtoffers door daders die fictieve romantische verhoudingen met hen aangaan (datingfraude). Ik heb eerder dit systematisch overzicht gestuurd rond dat fenomeen: https://prohic.nl/2023/08/01/589-1-augustus-2023-what-do-we-know-about-online-romance-fraud-studies-a-systematic-review-of-the-empirical-literature-2000-to-2021/ Ondanks de wijdverbreide impact op slachtoffers, blijft datingfraude aanzienlijk onder gerapporteerd.
Slachtoffers doen om verschillende redenen geen aangifte bij de politie waardoor er nauwelijks inzicht bestaat in de omvang en ernst van het fenomeen. Inzicht in die omvang, ernst en werkwijze van deze fraudeurs zijn echter wel noodzakelijk voor het ontwikkelen van effectieve preventiestrategieën. Bijgesloten ‘kennisparel’ biedt een gedetailleerd inzicht rond de werkwijze van online romance scammers door middel van een crime script analyse. Op deze wijze ontstaat een beter inzicht wat bestaand empirisch onderzoek naar online romantiekfraude / datingfraude voor beleid en praktijk inhoudt. Bijvoorbeeld het bieden van inzicht en overzicht over de gebruikte modi operandi en de getroffen slachtoffercategorieën.
Bron
Schokkenbroek, Janneke M. & Thom Snaphaan (juli 2025). Liefde als lokaas: Een crime script analyse van online romance scams. In T. Snaphaan, A. Verhage, M. Hoekstra & W. Huisman (Eds.). De financiële kant van criminaliteit. Antwerpen: Gompel & Svacina, (Cahiers Politiestudies, nr. 76, pp. 41–68).
Summary
This study offers an in-depth examination of the operational methods employed by online romance scammers through a crime script analysis. The resulting script demonstrates how offenders strategically and adaptively exploit emotional vulnerabilities and technological affordances to manipulate and financially exploit their victims. By decomposing the scam process into distinct scenes and corresponding actions, the model provides not only theoretical insights but also practical entry points for policymaking and the development of effective prevention strategies.
At the same time, it underscores the need for further research, including empirical validation and the study of (technological) innovations in scammers’ methods—ideally examined through offender-based research. Online romance scams illustrate how vulnerabilities in both digital systems and human emotions and desires can be exploited. The proposed crime script contributes to mapping these vulnerabilities, thereby providing an important first step toward disentangling these deceptive practices.
Online romance scams (also referred to as online dating fraud) represent a sophisticated form of cyber-enabled fraud, in which offenders create deceptive online identities to manipulate victims and cultivate emotional bonds with the ultimate aim of financial exploitation. These scams are increasing in prevalence and result in both substantial financial losses and enduring psychological harm. In the Netherlands alone, victims lost more than seven million euros to such schemes in 2023.
Scammers employ deceptive tactics to gain trust and persuade victims to transfer money. This study presents a comprehensive crime script analysis to systematically map the operational structure of online romance scams. Drawing on a scoping review of 50 studies, we identify the key scenes and actions that constitute the scam process.
Online romance scams typically unfold through a sequence of scenes: (1) preparation; (2) target selection; (3) initial contact; (4) transition to a private channel; (5) grooming; (6) the ‘sting’; (7) financial transaction; (8) squeezing; and (9) aftermath, which in many cases involves revictimization. Our findings highlight the structured yet adaptive nature of these scams, with offenders tailoring their strategies in response to victims’ reactions.
The analysis also demonstrates that these scams follow a non-linear and iterative trajectory: when victims refuse financial requests, scammers often revert to earlier tactics to reinforce emotional dependency before making renewed attempts at exploitation. Beyond its theoretical contribution, this analysis also offers concrete insights to inform interventions.
Afsluitend
Uit recente cijfers van de Fraudehelpdesk blijkt dat in 2023 de schade van datingfraude méér dan 7 miljoen euro bedroeg. Dat is 75% meer dan het jaar ervoor. Het is gemiddeld €30.000 per slachtoffer: https://www.fraudehelpdesk.nl/fraude-cat/liefde/ O ja, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid heeft een prima dossier over datingfraude: https://hetccv.nl/onderwerpen/datingfraude/ Volgens de eerder genoemde Fraudehelpdesk is datingfraude één van de meest lucratieve oplichtingspraktijken. Elk jaar worden duizenden Nederlanders, vooral 40-plussers, het slachtoffer van deze vorm van fraude.
Bij datingfraude heeft iemand online romantisch contact met een man of vrouw, vrijwel altijd in het buitenland, die zich presenteert als iemand anders. Met gestolen foto’s, vervalste ID-bewijzen en soms valse bank-websites creëren zij een fictief personage: het ideaalbeeld van de gemiddelde Europese alleenstaande. De oplichters gebruiken geraffineerde psychologische trucs om hun slachtoffers te misleiden en nemen er ruim de tijd voor. Deze vorm van oplichting kan maanden of soms jaren duren waarbij vaak veel persoonlijke en gevoelige informatie wordt gedeeld. Om die reden zijn slachtoffers er soms moeilijk van te overtuigen dat zij worden opgelicht. Ze kunnen nauwelijks geloven dat zij zó voor de gek zijn gehouden en hebben moeite het contact te verbreken: https://www.sciencedirect.com/special-issue/10BRSWM1BBC
Een andere term die gebruikt wordt in de vakliteratuur voor het fenomeen is het zogenaamde ´pig butchering´: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2949791424000046?via%3Dihub Bij pig butchering manipuleren cybercriminelen hun slachtoffer net zolang tot ze een vertrouwensband of liefdesband hebben opgebouwd. Daardoor is het slachtoffer bereid om een duizenden of honderdduizenden euro’s over te maken. Daar komt ook de verwijzing naar pig butchering (slachten van het vetgemeste varken) vandaan. Het slachtoffer wordt eerst vetgemest met een klein financieel succesje en liefdevolle berichten en wordt daarna volledig kaalgeplukt.
Het blijkt dat datingfraude vaak leidt tot financiële en psychologische schade bij degenen die daarvan het slachtoffer zijn: https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S2949791424000058?via%3Dihub Bijgesloten ´kennisparel´ biedt een gedetailleerd inzicht in de werkwijze van online romance scammers door middel van een crime script analyse. Het ontwikkelde script onthult hoe scammers op strategische en flexibele wijze inspelen op emotionele kwetsbaarheden en technologische mogelijkheden om slachtoffers te manipuleren en financieel uit te buiten. Door het scamproces op te splitsen in scènes en (gelijkwaardige) acties, levert dit model niet alleen theoretische inzichten op, maar ook concrete aanknopingspunten voor beleid en (preventie)praktijk. Opnieuw relevante kennis voor (slachtoffer)beleid én praktijk.