Inleiding
Goede morgen allemaal op deze dinsdag 15 juli 2025, de maand juli is inmiddels gehalveerd. Ik begin met een toepasselijk liedje bij de ‘kennisparel’ van vandaag: https://www.youtube.com/watch?v=aBdGTNPDLc0&list=RDaBdGTNPDLc0&start_radio=1 ‘Douane ziet forse daling onderschepte cocaïne in Rotterdamse haven’ kopte de NOS bijna twee weken geleden: https://nos.nl/artikel/2573613-douane-ziet-forse-daling-onderschepte-cocaine-in-rotterdamse-haven Het aantal onderschepte ladingen cocaïne in de Rotterdamse haven is ten opzichte van een jaar eerder in het afgelopen halfjaar fors gedaald. De eerste zes maanden van dit jaar onderschepte de douane ruim 7000 kilo, in de eerste helft van 2024 was dit 11.875 kilo.
“De aanpak in de Rotterdamse haven lijkt absoluut te werken, maar er zit zeker een maar bij”, zegt Nanette van Schelven, directeur-generaal van de douane. “Er komt nog steeds veel cocaïne naar Europa en dat komt via allerlei wegen binnen”. En dat blijkt uit bijgesloten ‘kennisparel’. Cocaïne is trouwens in gewicht nog steeds de meest onderschepte drug.
Het doel van bijgesloten ‘kennisparel’ is het beschrijven van de acties die worden uitgevoerd in het kader van het publiek-private partnerschap European Ports Alliance (de European Ports Alliance) ter bestrijding van drugshandel en georganiseerde criminaliteit. De EU-routekaart ter bestrijding van drugshandel en georganiseerde criminaliteit beschrijft concrete en gerichte acties op vier prioritaire gebieden, waaronder de oprichting van de European Ports Alliance om de weerbaarheid van havens tegen criminele infiltratie te vergroten. De doelstellingen van de European Ports Alliance zijn het mobiliseren van de douanegemeenschap tegen drugshandel, het versterken van de rechtshandhaving in havens en het opzetten van een publiek-privaat partnerschap om drugssmokkel te helpen bestrijden: https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_24_344
Vanuit logistiek oogpunt is het vervoer en transport van illegale goederen een onmisbare schakel in de bedrijfsvoering van de georganiseerde misdaad. Havens zijn een kritieke infrastructuur die het vervoer van goederen vergemakkelijken en over het hele (Europese) continent zorgt voor een soepel verloop en functioneren van de Europese goederenmarkt. Terwijl het overgrote deel van de handel door EU-havens legitiem van aard is, worden havens ook uitgebuit voor het verplaatsen van zendingen van illegale goederen die de EU binnenkomen en zijn daarmee kwetsbaar voor zijn infiltratie door criminele netwerken. Van het enorme volume aan containers (meer dan 90 miljoen in Antwerpen, Hamburg en Rotterdam) die elk jaar worden afgehandeld kan tussen 2 en 10 % fysiek worden geïnspecteerd. Dat maakt de opsporing van illegale goederen uiterst uitdagend en ingewikkeld. Met de talrijke publieke en private actoren die toegang hebben tot de haveninfrastructuur en haveninformatie zijn de mogelijkheden voor infiltratie en het faciliteren van illegaal vervoer omvangrijk te noemen.
Criminele netwerken regelen de infiltratie binnen havens en coördineren lokale netwerken van corrupte medewerkers om de doorgang van containers met illegale goederen te faciliteren. Hiervoor beschikken ze wereldwijd over netwerken van georganiseerde misdaadgroepen en maken gebruik maken van toegewijde dienstverleners. Ze werken op een gerichte manier door insider data te analyseren en containerzendingen te selecteren die minder waarschijnlijk aan controle onderhevig zijn en die worden gefaciliteerd door logistieke bedrijven die gebruik maken van corrupte ambtenaren en dienstverleners. Graag verwijs ik de lezers nog naar dit overzicht van verschenen ´georganiseerde misdaadkennisparels´: https://www.researchgate.net/publication/360773928_Georganiseerde_Misdaad_Kennisparels_2020-2025_Een_overzicht_van_op_evidentie_gebaseerde_inzichten_rond_georganiseerde_misdaad
Bron
European Union Drugs Agency and WCO Regional Intelligence Liaison Office for Western Europe (June 2025). Seaports: Monitoring the EU’s floodgates for illicit drugs. Luxembourg: Publications Office of the European Union, 32 pp. https://www.euda.europa.eu/sites/default/files/pdf/32828_en.pdf?149546
Summary
This report, prepared by the European Union Drugs Agency (EUDA) and the Regional Intelligence Liaison Office Western Europe (RILO-WE) of the World Customs Organization (WCO), supports the European Ports Alliance Public Private Partnership. It provides an overview of drug seizures in or destined for EU seaports from January 2019 to June 2024. Due to significant data gaps, the findings should be interpreted with caution.
Based on data provided by WCO RILO-WE, a total of 1 826 tonnes of drugs were seized at or in transit to EU seaports in the period between January 2019 and June 2024, out of which more than 1 244 tonnes were seized at EU ports (about 68 %). The data available indicates that the majority of the total quantity was seized from container ships (at least 1 507 tonnes, 82.6 % of the total). However, this is likely to be a significant underestimate of all drugs seized in or destined for EU ports during this period, due to the absence of data and gaps in reporting from several EU Member States.
- Eighteen EU countries reported to the WCO on seizures carried out at a total of 96 EU ports (of which 40 are in Spain). However, the data submitted by these countries is not comprehensive, as some countries only reported a limited number of cases. For example, two key Member States only reported two cases each to the WCO during the five-and-a-half-year period in question, while the actual number of seizures in these countries during this time was much higher.
- Among the 33 seaports that belong to the European Ports Alliance, nine appear not to report drug seizures to the WCO. The analysis also indicates that some seaports that are currently not members of the European Ports Alliance are significant targets for maritime drug trafficking.
- Seventeen EU ports seized over 10 tonnes of drugs in this period, with Antwerp (BE) seizing the largest quantity (483 tonnes).
- Cocaine appears to be the drug trafficked in the largest quantity to EU ports, with about 1 487 tonnes seized, representing 81.7 % of the total quantity of drugs in the dataset. Cannabis resin appears to be the second most trafficked drug, with about 260 tonnes seized, or 14.2 % of the total. For some drug types, only small numbers of seizures were reported (e.g. only 35 seizures of herbal cannabis were recorded).
- The ports of Antwerp (BE) and Rotterdam (NL) seized the largest quantities of cocaine (about 443 tonnes and 181 tonnes respectively) and heroin (8.1 tonnes and 5 tonnes respectively).
- The ports of Las Palmas de Gran Canaria (ES) and Huelva (ES) seized the largest quantities of cannabis resin (42 tonnes and 30 tonnes respectively).
- The available data indicate that at least 21.7 tonnes of captagon were seized at EU seaports during this period. The majority came from one seizure in Salerno (IT) in 2020 (14.2 tonnes). It is noteworthy that no captagon seizures were reported to the WCO in EU ports after 2020.
- The large quantities of drugs seized on average per shipment — more than 500 kilograms of cocaine and more than 1.3 tonnes of cannabis resin — and in total during the period, confirm that criminal networks are still able to use EU ports to smuggle wholesale amounts of various drugs, especially cocaine. This in turn indicates that EU ports are infiltrated by organised criminal networks to a significant degree, implying the likely corruption among port staff including port workers and law enforcement officials. In addition, violence has been observed in connection with drug smuggling in many EU ports.
Overall, the findings indicate that EU ports remain a key target for drug trafficking networks seeking to move large quantities of drugs into and out of the European Union. The ultimate objective of this exercise is to develop the capacity to monitor trends in drug trafficking through EU ports so as to inform evidence-based responses at EU level. In order to do so in a comprehensive, timely and robust manner, it is necessary to systematically collect and analyse data on drug seizures in ports. The recommendations listed below stem from this need:
- Establish a stronger data collection and reporting mechanism: Making robust data on seizures of drugs, precursors and essential chemicals available to the European Ports Alliance would ideally require the reporting of comprehensive data by all EU Member States, or at least those taking part in the Ports Alliance. Synergies should be sought with the WCO in order to improve current reporting mechanisms and capture all the relevant data, such as the type of substance, quantity, means of transport, method of concealment and the route of the consignment or vessel.
- Ensure reporting: It is essential that all seaports belonging to the European Ports Alliance provide comprehensive drug seizure data to the WCO on a regular basis. Of the 33 seaports participating in the European Ports Alliance at the time of the analysis, nine of them appear not to have supplied the WCO with information on drug seizures during the period under study. It is important to understand why these ports did not report any data.
- Improve monitoring of precursor trafficking through EU seaports: There was limited information in the WCO dataset on seizures of precursors and essential chemicals in or destined for EU seaports. Encouraging reporting on the seizure of precursors and chemicals used in drug production will be an important component of future standardised reporting mechanisms. In addition, consideration should be given to reporting the seizure of equipment used in the manufacture of drugs, such as tableting machines, etc.
- Expand participation in the European Ports Alliance: This report has identified a number of EU seaports that have been the sites of significant drug seizures that are currently not members of the European Ports Alliance, and in the future more ports may be identified. This underpins the relevance of including additional ports in the Ports Alliance, as announced in the ProtectEU Strategy, in an agile and timely manner.
- Provide training and resources to law enforcement officials, port authorities and other stakeholders in order to improve data collection and reporting: The EUDA is an active participant in the European Ports Alliance and stands ready to assist in the promotion of good practices.
Afsluitend
Elke samenleving kent een diepgewortelde behoefte aan meer of minder verboden vruchten. Drugs, kinderporno, namaakmerkartikelen, goedkope of accijns loze sigaretten etc. Deze ‘illegale’ markten worden bevoorraad door ketens of ‘horizontale netwerken’. Natuurlijk zijn er mogelijkheden om de wind uit de criminele zeilen te nemen door legalisering of gelijktrekken van accijnstarieven. Maar als dat niet kan, is het de vraag wat er toch kan worden gedaan aan de verboden markten. Vraag en aanbod in die markten blijkt maar in beperkte mate te beïnvloeden. Zo lang afnemers een sterke behoefte voelen zal hun vraag het aanbod scheppen. De wijze waarop de verboden markt functioneert is daarentegen wel te beïnvloeden. Overheidsingrijpen kan condities in het leven roepen voor het functioneren van de illegale markten.
Maar blijkbaar werkt de war against drugs niet optimaal, zie deze recente ‘kennisparel’: https://prohic.nl/2025/04/14/870-14-april-2025-evaluating-cocaine-market-interventions-how-external-shocks-and-disruption-of-criminal-networks-impact-the-cocaine-trade-and-social-outcomes/ De Noord-Amerikaanse cocaïnemarkt is verzadigd, dus de gegroeide (over)productie gaat naar Europa. Dat blijkt nog steeds een groeimarkt bij uitstek te zijn voor wat betreft de prevalentie van de cocaïneconsumptie. Het adaptievermogen van exporteurs en smokkelaars van cocaïne is omvangrijk te noemen. Ook het aantal spelers op deze markt neemt toe. Er is sprake van een lucratieve markt die als zeer dynamisch kan worden getypeerd. Het beleid en de aanpak hiertegen moet dan ook een dynamisch karakter hebben.
Het blijkt dat corruptie de belangrijkste aanjager is voor criminele infiltratie van havens. De logistieke processen die in havens worden uitgevoerd brengen deelname met zich mee van verschillende actoren die vatbaar zijn voor corruptie. Gedacht kan worden aan havenarbeiders en personeel van rederijen, vracht expediteurs/expediteurs, importeurs, transportbedrijven, terminals, beveiligingsbedrijven, politie en douane. De kosten voor corruptie kunnen oplopen tot honderden duizenden euro’s. De hoogste vergoedingen worden betaald aan essentiële schakels in de logistieke havenketen, zoals kraanmachinisten, planners of medewerkers die toegang geven tot informatie via IT-systemen. Coördinatoren die deze teams aansturen ontvangen tussen de 7 en 15 % van de waarde van de illegale lading. Het is dus vooral zaak om preventief op te treden tegen corruptie.
De cocaïnehandel in zijn algemeenheid is een voorbeeld van een marktgeoriënteerd verdienmodel: er wordt ingespeeld op de vraag naar of behoefte aan cocaïne, en er wordt winst gemaakt op basis van het verschil tussen de aankoopprijs en de verkoopprijs. Wat vaak wordt onderschat is dat elke schakel in de cocaïnehandelsketen veel geld kost. Er zijn heel wat schakels nodig om van de cocabladeren bij de boer – die hiervoor overigens nauwelijks betaald krijgt – tot het cocaïnelijntje bij de gebruiker in Europa te komen. Ook aan het witwassen van de verkregen inkomsten hangt een fors prijskaartje. Er is sprake van soms risicovolle investeringen waarbij de investeerder grote verliezen kan incasseren. Misdaad loont zeer zeker niet altijd, het is een risicovolle bedrijfstak.
De handel in cocaïne is en blijkt echter nog steeds één de meest winstgevende criminele activiteiten op illegale markten die er is. Een groot scala aan internationale spelers en ondernemers probeert in Nederland een graantje mee te pikken van deze handel. Onder meer de goede logistieke faciliteiten, de centrale ligging in Europa, de open grenzen, de aanwezigheid van vrijwel alle nationaliteiten, Engels als tweede voertaal, anonieme karakter van de Nederlandse maatschappij, de ´Nederlandse handelsgeest´ en het relatief milde strafklimaat maken Nederland aantrekkelijk voor de invoer, distributie en financiële transacties van verdovende middelen, in het bijzonder cocaïne. Daar zullen we voorlopig mee moeten leven. Maar ja, wat is nieuw?